Od chwili uruchomienia systemu ePłatności za jego pomocą uregulowano blisko 12,5 mln zł należności urzędowych. To wygodny sposób, w jaki obywatele mogą opłacać swoje zobowiązania wobec administracji publicznej. Korzysta z niego coraz więcej gmin.
Cyfrowa transformacja administracji publicznej cały czas postępuje. Przemawiają za nią: potrzeba podnoszenia sprawności organizacyjnej, rosnąca świadomość cyfrowa obywateli i ich oczekiwania związane z dostępem do nowoczesnych usług. Nie bez znaczenia są także konieczność stałego polepszania jakości usług czy redukcja kosztów, a także chęć skrócenia czasu obsługi obywateli.
Wygodnie, bo bez gotówki
System ePłatności to jeden z kamieni milowych w zakresie cyfryzacji procesów administracyjnych. Rozwiązanie zostało stworzone przez Centralny Ośrodek Informatyki (dalej także: COI), który odpowiada również za takie projekty jak: e-dowód, System Rejestrów Państwowych czy mObywatel i udostępnione w aplikacji usługi oraz dokumenty, np. zastrzeżenie numeru PESEL i mDowód. Od samego początku, czyli od 2023 r., ePłatności zmieniają to, jak obywatele regulują zobowiązania finansowe wobec urzędu. Pozwalają na bezgotówkowe opłacenie należności, szybko i wygodnie – za pomocą smartfona lub laptopa. Nie bez znaczenia jest fakt, że system został zintegrowany z najpopularniejszą aplikacją publiczną: mObywatelem. Obecnie do mObywatela każdego dnia loguje się około 600 tys. użytkowników. Liczba osób korzystających z aplikacji stale rośnie, a to przecież grupa docelowa nowego rozwiązania w zakresie płatności urzędowych. System ePłatności jest prosty w obsłudze i przyjazny użytkownikowi. Pozwala opłacić należności publiczne bez konieczności stania w kolejkach do urzędów. Umożliwia regulację takich opłat jak: podatek od nieruchomości, podatki leśny i rolny od osób fizycznych, opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi czy łączne zobowiązanie pieniężne. To użytkownik wybiera, gdzie i kiedy chce uregulować płatność – system działa 24 godziny na dobę i można się z nim połączyć z dowolnego miejsca, wystarczy dostęp do internetu. Obecnie transakcje mogą być realizowane za pomocą dwóch wygodnych rozwiązań: przy użyciu BLIKA oraz karty płatniczej.
Nowa jakość
Korzystanie z ePłatności może znacząco ułatwić i przyspieszyć załatwianie spraw urzędowych. Użytkownicy coraz liczniej używają systemu, dzięki któremu oszczędzają czas, opłacając swoje zobowiązania wygodnie i szybko bez wychodzenia z domu. Za ePłatnościami przemawiają także względy ekonomiczne. Wszystkie transakcje są realizowane bez dodatkowych opłat czy prowizji.
System zapewnia użytkownikowi pełną kontrolę: pozwala w łatwy sposób monitorować stan zobowiązań, zapewniając szybki dostęp do historii oraz bieżących statusów transakcji. Dodatkowo w aplikacji mObywatel użytkownik otrzymuje powiadomienia o zbliżającym się terminie płatności. Może też wygenerować natychmiastowe elektroniczne potwierdzenie wpłaty. Wszystko to spełnia rygorystyczne kryteria bezpieczeństwa narzucone na systemy umożliwiające realizacje transakcji w ramach udostępnionych metod płatności.
Cała transakcja jest realizowana z poziomu aplikacji mobilnej mObywatel lub poprzez serwis mObywatel.gov.pl. Żeby móc z nich skorzystać, potrzebne są smartfon z dostępem do internetu i profil zaufany lub e-dowód, czyli dowód osobisty z warstwą elektroniczną. Dzięki nim możliwe jest bezpieczne zalogowanie się do aplikacji mobilnej lub serwisu, za pomocą których można opłacić zobowiązania w ePłatnościach.
Za każdym razem, gdy urząd wystawia nowe zobowiązanie finansowe, w systemie pojawia się o tym informacja. Można je uregulować za pomocą BLIKA. Nowością w systemie ePłatności jest możliwość opłacenia należności za pomocą kart płatniczych. W planach jest także wprowadzenie płatności w okienku oraz integracja z Apple Pay i Google Pay, co dodatkowo zwiększy elastyczność i dostępność usług.
Pierwotnie za pomocą ePłatności można było uregulować podatek od nieruchomości, podatek leśny czy rolny oraz uiścić opłatę za gospodarowanie odpadami. Obecnie w ten sposób można już rozliczyć się z kilkunastu różnych zobowiązań, w tym opłat za dostawę wody, odprowadzanie ścieków, najem i dzierżawę gruntów czy wieczyste użytkowanie gruntów. System dynamicznie się rozwija, a COI już pracuje nad kolejnymi rozwiązaniami.
Skromne początki
System wystartował w maju 2023 r., a pierwsza należność za pomocą platformy ePłatności została uiszczona w tym samym miesiącu w Bydgoszczy. Początkowo rozwiązanie testowano w pięciu gminach. Jednak bardzo dobre wyniki pilotażu, zadowolenie z działania systemu zarówno po stronie mieszkańców, jak i urzędników oraz jego coraz większa funkcjonalność przyczyniły się do wzrostu popularności ePłatności i powiększenia liczby jednostek objętych pilotażem.
Przez cały czas system przechodził dynamiczne zmiany, pojawiały się nowe opcje, które sprawiały, że całość stawała się wygodniejsza i prostsza w obsłudze. W pierwszym roku funkcjonowania pojawiła się możliwość regulowania zobowiązań w ratach i naliczania odsetek, co pozwoliło mieszkańcom na opłacanie przeterminowanych należności. Dużym krokiem było wdrożenie BLIK OnecClick w aplikacji mObywatel, co umożliwiło uiszczenie opłaty w kilka sekund za pomocą jednego kliknięcia. W sierpniu 2024 r. natomiast w aplikacji mObywatel zostały wprowadzone płatności kartą. Jako pierwsi z tej opcji skorzystali mieszkańcy Złotoryi.
Usprawnienia te spotkały się ze sporym odzewem ze strony użytkowników. We wrześniu 2024 r. w pilotażu uczestniczyło już ponad 50 gmin. Wśród nich były zarówno te duże, np. Poznań, Gdańsk czy Toruń, jak i te mniejsze, m.in. Rumia, Jasienica i Złotoryja. Kolejne zgłoszenia o dołączenie do ePłatności spływają do Centralnego Ośrodka Informatyki regularnie.
Jak dołączyć do pilotażu
Rozwój ePłatności przyczynia się do tego, że współpraca między obywatelami a administracją publiczną staje się coraz bardziej efektywna. Dzięki cyfryzacji urząd zyskuje wizerunek nowoczesnej i przyjaznej mieszkańcom instytucji.
Obecnie z tego rozwiązania korzysta już 60 jednostek, które zgłosiły chęć uczestnictwa w programie pilotażowym. To właśnie ich mieszkańcom jako pierwszym został udostępniony system. Pełna lista jednostek, które przystąpiły do programu, jest dostępna na stronie: itwa.pl/10t. Pod linkiem można również zweryfikować, które zobowiązania w danym urzędzie można uregulować poprzez ePłatności.
Dla jednostek, które zdecydowały się udostępnić to rozwiązanie swoim mieszkańcom, ePłatności oznaczają przede wszystkim bezkosztową i bezpieczną usługę. To sposób na uproszczenie procedur, przyspieszenie cyfryzacji procesów wewnętrznych oraz ograniczenie liczby transakcji gotówkowych, a tym samym – zmniejszenie kolejek do kas. Dzięki automatycznemu udostępnianiu informacji o nowych zobowiązaniach, a także generowaniu potwierdzeń płatności bezpośrednio z poziomu aplikacji mObywatel czy poprzez serwis mObywatel. gov.pl obsługa procesu przebiega sprawniej. Urzędy uczestniczące w pilotażu odnotowały również poprawę ściągalności opłat. To efekt wygody i prostoty systemu, który pozwala mieszkańcom szybko i bez wychodzenia z domu uregulować zobowiązania.
Aby dołączyć do programu, wystarczy kilka prostych kroków:
- Krok 1 – jednostka samorządu terytorialnego zgłasza chęć udziału w pilotażu, wysyłając e-mail na adres eplatnosci-pomoc@coi.gov.pl.
- Krok 2 – zgłaszający się urząd wypełnia i składa cztery dokumenty w systemie ITSM Atmosfera: wniosek o przyłączenie do platformy, tabelę konfiguracyjną, upoważnienie dla urzędników oraz klauzulę rodo.
- Krok 3 – akceptacja wniosków oznacza rejestrację na platformie ePłatności i w systemie rozliczeniowym BGK.
- Krok 4 – integracja ze środowiskiem testowym oraz produkcyjnym.
- Krok 5 – jednostka zasila platformę ePłatności danymi o płatnościach.
Pełna instrukcja wraz z pomocnymi materiałami i potrzebnymi dokumentami znajduje się na stronie itwa.pl/10u.
Usługa w liczbach
Z każdym tygodniem ePłatności odgrywają coraz większą rolę w regulowaniu należności administracyjnych, zyskując nowych użytkowników i popularność w kolejnych jst. Do końca stycznia 2025 r. za pomocą systemu zrealizowano ponad 120 tys. transakcji. Kwota opłaconych należności osiągnęła poziom prawie 12,5 mln zł. Najpopularniejszym zobowiązaniem regulowanym w ten sposób jest podatek od nieruchomości opłacany przez osoby fizyczne. W sumie przeprowadzono ponad 90 tys. takich transakcji na łączną kwotę ponad 9,3 mln zł. Na drugim miejscu znalazła się opłata za zagospodarowanie odpadów komunalnych – ponad 32 tys. transakcji na łączną kwotę blisko 3 mln zł.
Najaktywniejszą gminą w systemie ePłatności jest Poznań. Jego mieszkańcy zrealizowali dotychczas ponad 22 tys. płatności w systemie na łączną kwotę ponad 2,2 mln zł. Tuż za nim uplasował się Gdańsk z ponad 20 tys. transakcji o wartości 1,6 mln zł, a podium zamyka Gdynia (9 tys. transakcji na łączną kwotę 721,6 tys. zł). W pierwszej dziesiątce samorządów aktywnie korzystających z systemu znalazły się również: Bydgoszcz (8,7 tys. transakcji), Piaseczno (5,1 tys. transakcji), Zielona Góra (5,1 tys. transakcji), Ruda Śląska (4,9 tys.), Zabrze (4,8 tys.), Toruń (4,6 tys.) oraz Kalisz (prawie 3 tys.).
Rosnąca popularność ePłatności została zauważona przez niezależne instytucje. System został wyróżniony na gali Future of Payments zorganizowanej przez Fundację Polska Bezgotówkowa, gdzie mObywatel zdobył nagrodę w kategorii „Wydarzenie przełomowe dla rynku”. W uzasadnieniu podkreślono innowacyjność rozwiązań dostępnych w systemie ePłatności, który umożliwia szybkie i bezgotówkowe regulowanie zobowiązań wobec administracji publicznej. Rozwiązanie zostało docenione również podczas Kongresu Cashless nagrodą eDukat w kategorii „Najważniejsza inicjatywa świata bezgotówkowego”.
Dalszy dynamiczny rozwój
Rok 2025 to ostatni rok pilotażu, a także okres dynamicznych zmian i nowości. System jest wciąż uzupełniany o nowe funkcje i rozwiązania, a w pracach nad poszczególnymi modułami są brane pod uwagę opinie użytkowników – zarówno ze strony administracji publicznej, jak i obywateli.
Wśród zapowiedzianych nowości, które w najbliższych miesiącach ujrzą światło dzienne, znajduje się funkcja umożliwiająca dokonywanie płatności w okienku urzędowym oraz opłat skarbowych z inicjatywy obywatela. Dzięki temu mieszkańcy otrzymają nowy, szeroki wachlarz spraw, które będą mogli opłacić w dowolny sposób – zarówno zdalnie, jak i podczas wizyty w urzędzie.
Centralny Ośrodek Informatyki planuje także zintegrowanie ePłatności z e-usługami publicznymi, co umożliwi sprawniejsze zarządzanie zobowiązaniami finansowymi przez instytucje centralne oraz lokalne. Koniec roku ma przynieść prawdziwą rewolucję w ePłatnościach. Na ten okres zapowiedziane zostało wdrożenie kolejnych metod płatności i integracja z portfelami Google Pay i Apple Pay. W praktyce oznacza to kolejne znaczące ułatwienia dla obywateli.
Wszystkie nowe udogodnienia dają szansę na poszerzenie grona użytkowników. Założenia są ambitne. Według szacunków liczba gmin uczestniczących w ramach pilotażu może się podwoić; już obecna liczba aktywnych jednostek świadczy o rosnącym zainteresowaniu i zaangażowaniu jst w cyfryzację usług publicznych. Docelowo rozwiązanie ma być dostępne dla wszystkich polskich gmin.
Sukces pilotażu ePłatności wydaje się potwierdzać, że zarówno obywatele, jak i urzędnicy wiążą duże nadzieje z cyfryzacją rozwiązań publicznych. System odpowiada na wyzwania, z którymi obecnie zmaga się administracja – pozwala do minimum ograniczyć formalności, skraca procedurę, pomaga uniknąć kolejek i jest dostępny z każdego miejsca oraz o każdej porze.
Wraz z postępującą cyfryzacją ePłatności będą odgrywać coraz większą rolę w codziennym życiu Polaków. Już dziś dostępność oraz intuicyjność systemu sprawiają, że korzystanie z niego powoli staje się normą w pilotażowych gminach. W ten sposób przyszłość płatności administracyjnych tworzy się na naszych oczach. Zakończenie okresu testowego i docelowe objęcie tym rozwiązaniem całego kraju stanie się jeszcze jednym kamieniem milowym w tworzeniu nowych cyfrowych modeli usług publicznych.
Autor
Karolina Matysiak
Autorka jest dyrektorem ds. rozwoju usług płatniczych w Centralnym Ośrodku Informatyki. Od ponad 15 lat związana z sektorem finansowym, a od ponad 5 – z sektorem publicznym. W latach 2018–2019 współtworzyła i wprowadzała pierwszą wersję Twój e-PIT.
